Uroczystości wojewódzkie 70 rocznicy wyzwolenia przez Armię Czerwoną

Uroczystości odbyły się z udziałem Konsula Generalnego Federacji Rosyjskiej Andrieja Jakowlewa pod patronatem honorowym Sekretarza Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzeja Krzysztofa Kunerta, Wojewody Opolskiego Ryszarda Wilczyńskiego i Marszałka Województwa Opolskiego Andrzeja Buły.
17 marca 1945 r. oddziały Armii Czerwonej wkroczyły na teren Stalagu 344 Lamsdorf (Łambinowice), do jego części nazywanej radziecką (Russenlager). W barakach zastały zmarłych oraz chorych i konających jeńców radzieckich, których nie objęła piesza ewakuacja,
przeprowadzona w końcu stycznia 1945 r. Do drugiej części stalagu nazywanej brytyjską (Britenlager), która znajdowała się 2,5 km na południowy wschód, żołnierze Armii Czerwonej dotarli dzień później – 18 marca. Wydarzenia te zakończyły funkcjonowanie jednego z największych w Europie kompleksów obozów jenieckich Wehrmachtu.
Jeńcy byli w Lamsdorf przetrzymywani przez całą II wojnę światową. Pierwsi z nich – żołnierze Wojska Polskiego – trafili tu na początku września 1939 r. W toku kolejnych kampanii prowadzonych przez Wehrmacht do Lamsdorf przywożono jeńców brytyjskich, francuskich, belgijskich, jugosłowiańskich, greckich, radzieckich (najliczniejszej grupy i najgorzej przez Niemców traktowanej), amerykańskich, włoskich, a w 1944 r. powstańców warszawskich i słowackich. Łącznie przez obozy Lamsdorf w czasie II wojny światowej przeszło ponad 300 tys. żołnierzy koalicji antyhitlerowskiej z całego świata. Niewoli w Lamsdorf nie przeżyło ok. 40 tys. z nich.
Główne uroczystości odbyły się pod Pomnikiem Martyrologii Jeńców Wojennych na Cmentarzu Jeńców Radzieckich z udziałem kombatantów, młodzieży, duchownych czterech wyznań, kampanii honorowej Wojska Polskiego, orkiestry wojskowej, pocztów sztandarowych oraz władz wojewódzkich i władz sąsiednich rejonów.
Organizatorem uroczystości było Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach/Opolu oraz Wójt Gminy Łambinowice, natomiast organizatorem dwudniowego programu pobytu na Opolszczyźnie Konsula Generalnego Federacji Rosyjskiej był Opolski Oddział Wojewódzki Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód, a prezes Oddziału był koordynatorem, organizatorem i uczestnikiem wszystkich rozmów i spotkań.
Uroczystość rozpoczęto hymnem państwowym w wykonaniu orkiestry wojskowej, a następnie głos zabrał Wiktor Natanson były więzień Stalagu 344 Lamsdorf, żołnierz Powstania Warszawskiego, przedstawiając tragiczne warunki pobytu w tym obozie jeńców różnych narodowości, w tym szczególnie jeńców radzieckich. Po nim głos zabrał Przemysław Czernik – aktor opolskiego Teatru Eko Studio, który odczytał fragment dziennika Siergieja Woropajewa, młodego radzieckiego jeńca Stalagu 344 Lamsdorf, który zmarł kilka dni po wyzwoleniu obozu przez Armię Czerwoną.
Jako pierwszy z oficjalnych gości okolicznościowe przemówienie wygłosił konsul generalnych Federacji Rosyjskiej w Poznaniu Andriej Jakowlew przedstawiając wkład Związku Radzieckiego w rozgromienie faszyzmu i tragiczny los żołnierzy koalicji antyhitlerowskiej.
Następnie wystąpił wicewojewoda opolski Antonii Jastrzębski przypominając tragiczne losy wszystkich jeńców wojennych i tragedię którą niesie wojna, a także konflikty regionalne z którymi mamy obecnie do czynienia w wielu krajach świata w tym również na wschodniej Ukrainie.
W imieniu marszałka województwa opolskiego głos zabrał Janusz Wójcik dyrektor Departamentu Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego.
Zwieńczeniem uroczystości był Apel Pamięci odczytany przez kpt. Mirosława Masłowskiego oraz salwa honorowa, którą oddali żołnierze 91 Batalionu Logistycznego w Komprachcicach. Ceremonia zakończyła się złożeniem kwiatów i zapaleniem zniczy. Następnie jej uczestnicy udali się na poczęstunek do domu kultury w Łambinowicach. Zwiedzili też Muzeum. Prezentację wystaw zwiedził konsul generalny Federacji Rosyjskiej Andriej Jakowlew oraz zastępca konsula generalnego Republiki Federalnej Niemiec we Wrocławiu Christiane Botschen którym towarzyszyła dyrektor Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych dr Violetta Rezler-Wasielewska i prezes Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód Eugeniusz Brudkiewicz.
W przeddzień uroczystości w Łambinowicach konsul generalny Federacji Rosyjskiej złożył oficjalna wizytę władzom województwa opolskiego, spotykając się kolejno z marszałkiem województwa opolskiego Andrzejem Bułą, wicewojewodą opolskim Antonim Jastrzębskim, rektorem Uniwersytetu Opolskiego prof. dr hab. Stanisławem S. Nicieją, dyrekcją Instytutu Slawistyki Uniwersytetu Opolskiego, Zarządem Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód w czasie którego na 154 slajdach zaprezentowano współpracę województwa opolskiego z partnerami rosyjskimi na przykładzie bogatej działalności Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód. W późnych godzinach popołudniowych konsul Andriej Jakowlew spotkał się również z Prezydium Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego w siedzibie oddziału, w czasie którego omówiono i pokazano dorobek wydawniczy i konkretne przykłady zrealizowanych zadań, jak również imprezy które będą realizowane w 2015 roku. W godzinach wieczornych problemy współpracy gospodarczej omawiano na spotkaniu z Członkiem Zarządu Województwa Opolskiego Tomaszem Kostusiem.
W godzinach rannych, przed wyjazdem na uroczystości do Łambinowic konsul generalny Federacji Rosyjskiej i delegacja Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód złożyli wiązanki kwiatów pod pomnikiem na Cmentarzu Wojennym Żołnierzy Armii Czerwonej w Opolu. W czasie pobytu na cmentarzu pokazano konsulowi nowo umieszczoną płytę na mogile zbiorowej zawierającą imię i nazwisko poległego pod Osowcem na Opolszczyźnie żołnierza Armii Czerwonej Michaiła Grigorjewicza Vajsmana, odszukanego dopiero teraz przy wsparciu Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód przez krewnego zamieszkałego obecnie w Australii. Podobnych przykładów odnajdywanych jeszcze dziś miejsca pochówku poległych żołnierzy radzieckich jest więcej np. w marcu br. mieszkaniec Kazachstanu odnalazł grób swojego ojca w mogile nr 22 na Cmentarzu Żołnierzy Armii Czerwonej w Kluczborku. Również niedawno w Kędzierzynie-Koźlu mieszkanka Czelabińska odnalazła grób swojego ojca. Do poszukiwań i opieki nad grobami poległych żołnierzy Armii Radzieckich zobowiązuje legitymacja Nr 1, wydana w 2003 roku przez Konsulat Generalny Federacji Rosyjskiej w Poznaniu, aktywnego poszukiwacza miejsc poległych „Zaszczytnikow Rodiny” Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941-1945 dla prezesa Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód Eugeniusz Brudkiewicza.
W walkach o wyzwolenie Śląska Opolskiego spod faszyzmy poległo około 30 tys. żołnierzy radzieckich oraz straciło życie około 40 tys. jeńców radzieckich w Stalagu 344 Lamsdorf.

zespół redakcyjny
biuletynu Ze Wschodu i o Wschodzie